Terim olarak bir süredir adı duyulan ve Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg tarafından Meta olarak yeniden adlandırılan ve 17 Ekim’de Zuckerberg’in Facebook’u bir metaverse şirketi haline dönüştürmekten bahsettiği “Metaverse” nedir?
Metaverse kelimesi Amerikalı bilimkurgu yazarı Neal Stephenson tarafından 1992’de yazılan “Snow Crash” romanından gelmektedir. Romanın baş karakteri
Hiro Protagonist’in işi mafya için pizza dağıtmak ve serbest zamanlarında ise Metaverse denilen sanal gerçekliğe bağlanarak kendi tasarladığı “avatarı” ile çeşitli faaliyetlerde bulunmak. Neal Stephenson’un Metaverse’i internet gibi her zaman açık olan kolektif ve etkileşimli bir dünyadır.
Metaverse’e büyük yatırımlar yapan ve bu sanal ortamı yaratabilmek için önümüzdeki 5 yıl içinde 10.000 insanı işe almayı planladıklarını söyleyen Zuckerberg, açılış konuşmasında Meta’yı “Bir sonraki internet platformu ve ortamı daha da sürükleyici olacak, deneyimin içinde olduğunuz, sadece ona bakmakla kalmayıp, somutlaştırılmış bir internet olacak” olarak ifade ediyor. Zuckerberg’e göre insanlar Metaverse’de çeşitli nedenlerle bir araya gelebilecek ancak bu durum şu anki bilgisayarlar ve akıllı telefonlar vasıtasıyla 2D olarak zaten yapılmakta ancak Facebook’un (Meta’nın) Metaverse vizyonu, günümüzdeki internete erişimin ötesine geçerek bir 3D sanal ortamında yaşamayı vadediyor. Öyle ki bu sanal dünyanın deneyim ve altyapı çalışmalarıyla birlikte karmaşıklığı arttıkça gerçek paralar kazanacağımız, arkadaşlarımızla birlikte konserlere gidebileceğimiz, istediğimiz gibi giyinip alışveriş yapabileceğimiz, seyahatlere çıkabileceğimiz bir dünyaya evirileceğinden bahsedilmekte.
Bu arada “Metaverse” çalışmaları sadece Zuckerberg’in tekelinde değil hiç şüphesiz. Birçok teknoloji şirketinin bu dünyada söz sahibi olabilmek adına çalışmaları başlamış durumda. Örneğin, ünlü video oyunu Fortnite’ın arkasındaki şirket olan Epic Games’in sahibi Tim Sweeney Metaverse ile ilgili bir şey oluşturmayı istediğini ifade etti. Yine başka bir teknoloji şirketi olan Nvidia da Time dergisine konuşarak “Bizim dijital ikizimiz olan bir sanal dünya” yaratmak istediklerini söyledi.
Ne Gibi Faydaları Olabilir?
Bazı uzmanlara göre Metaverse 3 boyutlu bir dünya haline gelebilir ve insanlığa katkı sağlayabilir. İnsanlığa olan önemli katkılarından biri ruh sağlığına katkısı olacaktır. İnsanoğlu hayatta kalma ihtiyacının ötesinde başka olasılıkları hayal etmek, denenmemiş şeyleri denemek, çeşitli yetkinlikler kazanmak, kendini ifade edip gerçekleştirmek arzusundadır ve bunların yokluğunda psikolojik tatmin sağlanamayacağı için ruhsal açıdan pek de sağlıklı bireyler olamayız.
Metaverse’in inşasında aktif olarak yer alan insanlara göre burası gerçek sosyal, ekonomik ve politik fırsatlara sahip yeni bir alan ve bu alan insanlara fiziksel dünyada zor görünenlerin ötesine genişlememize olanak sağlayacak. Örneğin, bu alan giderek geliştikçe insan kayırmaya meyilli işe alımlar olmadan yeni ekonomik fırsatlar yaratıp ekonomiye büyük katkılar sağlayabilir. Yine bu sanal dünyada dijital ürünler ve hizmetler tüketileceği için moda ve tekstil, ulaşım endüstrisi gibi çevreye zararlı karbon emisyonu salınımının yoğun olduğu sektörlerin etkisi azaltılarak çevreye katkı sağlanabilir.
Bu işe yatırım yapıp geliştirmeye başlayan teknoloji şirketleri ne gibi hazırlıklar yaparak bu sürece hazırlanıyorlar? Öncelikle gerçek dünya faaliyetleriyle uyumlu olan sanal kümelerin oluşturulması ve kişiselleştirilmiş 3 boyutlu avatarların oluşturulmasına odaklanılmış durumda. Yine oluşturulacak ekonomik sistemle entegre olan sanal alışveriş ortamlarının yaratılması ve artırılmış gerçeklik başlıklarının geliştirilmesi gibi çalışmalar üzerinde duruluyor.
Silikon Vadisinde çalışanların görüşlerine göre bu 3 boyutlu dünya giderek gelişerek sonunda bugün var olan iki boyutlu internetin yerini alacak. Improbable şirketinin CEO’su Herman Narula şirketinin binlerce kullanıcının aynı anda etkileşime girmesini sağlayan Metaverse için teknik tesisat oluşturduğunu ifade ediyor. Bu yazılımın eğlencede kullanılan sanal ortamlara güç sağlayıp hükümetlerin ve işletmelerin plan yapmasına, personeli eğitmesine ve gerçek dünyayı simüle etmesine olanak sağlayacağını ifade ediyor. Narula’ya göre Metaverse sadece birkaç şirketin tekeline bırakılmak ve bu kuruluşların güvenine bel bağlamak yerine Blockchain teknolojisi üzerine bir sistem geliştirebilir ve böylelikle firmalar, hükümetler, kişiler eşit ve adil koşullara sahip olabilir dolayısıyla Metaverse, insanlara ekonomik fırsatlar ve eşitlik getirme potansiyeline sahiptir.
Henüz oldukça yeni olan Metaverse projelerinden de birkaç örnek verelim:
- Sandbox
Bu platform 2012’de piyasaya sürülen Ethereum üzerinde geliştirilmiştir. Sandbox bir oyun platformudur ve hem oyunculara hem yatırımcılara oyun oynama ve ticaret yapma teklifleri ve ayrıca herkese dijital varlık yaratma olanağı sunacak.
- Decentraland (MANA)
Mana, 2016’da piyasaya sürülen, takas edilemeyen tokenler ve akıllı sözleşmelerin kullanımıyla çalışan bir oyun platformudur. Platform, gerçek dünyayı teknolojik olarak oluşturulmuş başka bir dünyayla birleştiren Sanal Gerçeklik (VR) teknolojisini kullanıyor.
- Enjin Coin (ENJ)
Enjin Coin, bir oyun projesi değil, blok zincir tabanlı bir çevrimiçi destek topluluğudur.
Metaverse Güvenli midir?
Metaverse’in yaratacağı yeni sanal dünya ilk etapta heyecan verici gibi görünse de akıllara yeterince güvenli olup olmayacağı sorusunu getiriyor zira sanal olarak işlenebilecek suçların, yaşanma potansiyeli olan güvenlik açıklarının, haksızlıkların nasıl değerlendirileceğinin belirsiz olması biraz ürkütücü. Metaverse ortamına dahil olabilmek adına bizden toplanacak olan kişisel verilerin nasıl korunacağı başka önemli bir husus. Günümüzde sosyal medya kullanıcıları olarak hala sanal ortamda linç yiyebiliyor, haksızlıklara uğrayabiliyor hatta taciz edilebiliyoruz ve bu sadece 2 boyutlu bir sanal dünyada yaşadıklarımız. Metaverse’ün 3 boyutlu ortamına dahil olunca birey olarak sağlıklı ve sağlam olarak, güvenli bir biçimde haklarımız gözetilebilecek mi? Bu dünyanın bize neler katıp bizden neler götüreceğini zamanla daha net göreceğiz.
Kaynaklar:
https://www.wired.com/story/facebook-connect-metaverse/
https://www.engadget.com/facebook-metaverse-meta-explained-or-not-120032885.html